Μελέτη μιας επιστημονικής θεωρίας
1.Κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο
«Όταν πραγματοποιούνταν μια γρήγορη αλλαγή στις συνθήκες, η οποία απαιτούσε άλλου χαρακτήρα ανθρώπους απ’ ότι οι προηγούμενες, τότε παρουσιαζόταν στη πρώτη θέση άνθρωποι που μέχρι τότε κανείς δεν τους είχε αντιληφθεί» (Τσερνισέφσκι)
2.Επιστημονική συγκυρία
3.Προσωπικότητα και δυναμική ανάπτυξης της ερευνητικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της πορείας ζωής της.

Εμφάνιση της Πολιτισμικής-Ιστορικής Ψυχολογίας
1. Κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο
-Έντονες κοινωνικές συγκρούσεις.
-Inteligentsia. «Σε μας η λογοτεχνία συγκεντρώνει επί του παρόντος σχεδόν ολόκληρη την πνευματική ζωή του λαού και γι’ αυτό το λόγο έχει αναλάβει το καθήκον να ασχολείται με ζητήματα, τα οποία σε άλλες χώρες έχουν μεταβιβαστεί στην ειδική εποπτεία άλλων κατευθύνσεων της πνευματικής δραστηριότητας» «Ποιος είναι ο ένοχος;» (Χέρτσεν) «Τι να κάνουμε;» (Τσερνισέφσκι), «Πότε θα έρθει μια πραγματική μέρα;» (Ντομπρολιούμποφ).
-Οκτωβριανή επανάσταση. Περίοδος ριζικών κοινωνικών μετασχηματισμών.
«Μου φαίνεται ότι είναι απλούστερο και χρησιμότερο να εκτιμήσει κανείς αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ρωσία ως ένα γιγαντιαίο ψυχολογικό πείραμα για τον μετασχηματισμό των κινήτρων, που διαμορφώνουν την συμπεριφορά» (Dewey)
Αναντιστοιχία του θεωρητικού κεκτημένου της συγκεκριμένης επιστήμης και των αναπτυσσόμενων κοινωνικών αναγκών.

2. Επιστημονικό συγκείμενο
Μεθοδολογική κρίση της Ψυχολογίας (Politzer, Buller, Vygotsky,
- εμφανίστηκαν πολλοί επιμέρους κλάδοι της Ψυχολογίας, αλλά κεντρικό ζήτημα παραμένει η δημιουργία Γενικής Ψυχολογίας¸ ενοποίησης τους στη βάση ενιαίας μεθοδολογίας.
-εμφάνιση νέων θεωρητικών προσεγγίσεων του αντικειμένου και της μεθόδου της Ψυχολογίας (Ψυχανάλυση, Συμπεριφορισμός, Μορφολογική Ψυχολογία, κλπ.)
- Τάσεις: 1) βιολογικός αναγωγισμός, νατουραλιστική θεώρηση του ψυχισμού, σύγχυση βιολογικής και πολιτισμικής ανάπτυξης (ρεφλεξολογία, συμπεριφορισμός).
2) πνευματοκρατική τάση (φαινομενολογική Ψυχολογία, ιδεαλιστικός κοινωνιολογισμός, κλπ). Οι εκπρόσωποι της ταυτίζουν πλήρως τον ψυχισμό με τη συνείδηση. Η συνείδηση ως ένα «πνευματικό» πεδίο, στο οποίο δεν ισχύουν οι αιτιώδεις σχέσεις και είναι πλήρως ανεξάρτητο από τους νόμους της ύλης.
Δίπολο αντικειμενισμού-υποκειμενισμού.
-Εκλεκτικισμός. «παίρνουν την ουρά από ένα σύστημα την τοποθετούν στο κεφάλι κάποιου άλλου και ανάμεσα τους αναγείρεται το σώμα από κάποιου τρίτου. Το ζήτημα δεν είναι ότι είναι λανθασμένοι αυτοί οι τερατώδεις συνδυασμοί. Αυτοί είναι ορθοί ως και το τελευταίο δεκαδικό ψηφίο. Όμως, το ζήτημα στο οποίο επιθυμούν να απαντήσουν, έχει τοποθετηθεί με εσφαλμένο τρόπο».
-Ανάγκη δημιουργία νέας Ψυχολογίας. «Το κέντρο στην ιστορία της επιστήμης μετατοπίστηκε. Αυτό που ήταν στην περιφέρεια μετακινήθηκε στο κέντρο και έγινε το κυρίαρχο σημείο του κύκλου... Ο λίθος που απέρριψαν ως ακατάλληλο οι κτίστες, έγινε της όλης οικοδομής ακρογωνιαίος λίθος»

3. Πορεία ζωής του Vygotsky
-5 Νοεμβρίου 1896. Ο Lev Semenovich Vygotsky γεννήθηκε στην πόλη Orshe της Λευκορωσίας. Tο δεύτερο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν τραπεζικός υπάλληλος που θεμελίωσε τη δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης.
Ανθρωπιστική Παιδεία στην οικογένεια των Vygotsky
- 1897. Η οικογένεια των Vygotsky μετακόμισε στην πόλη Gomel. Βίωσε τα πογκρόμ κατά των Εβραίων.
1911 πολλοί προοδευτικοί καθηγητές αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Πανεπιστήμιο μετά την απόφαση του υπουργού Παιδείας να χρησιμοποιήσει την αστυνομία για την καταστολή των φοιτητικών κινητοποιήσεων.
-1913. Ο L.Vygotsky ολοκλήρωσε τη φοίτησή του στο Γυμνάσιο και εισήχθηκε στην Ιατρική σχολή στη Μόσχα. Μεταγράφηκε στη Νομική Σχολή.
- 1914. Ο L.Vygotsky άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα Φιλολογίας και Ιστορίας της Φιλοσοφίας στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο Α.Sheniavsky.
- Μάρτης 1916. Γράφτηκε η τελική εκδοχή της εργασίας του L.Vygotsky «Η τραγωδία του Amlet, πρίγκιπα της Δανίας του Σαίξπηρ».
- 1925. Ο L.Vygotsky ολοκλήρωσε το βιβλίο «Παιδαγωγική Ψυχολογία» που στηρίχθηκε στις παραδόσεις του στην Παιδαγωγική Τεχνική Σχολή του Gomel. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1926.
- 1925. Έγινε δεκτή η διδακτορική του διατριβή με θέμα «Ψυχολογία της τέχνης» και του δόθηκε το δικαίωμα αυτοδύναμης διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο.
-1925. Δημοσιεύτηκε το άρθρο του L.Vygotsky «Η συνείδηση ως πρόβλημα της Ψυχολογίας της συμπεριφοράς».
- 1925 – 1926. Ο L.Vygotsky οργάνωσε εργαστήριο ψυχολογικής υποστήριξης των παιδιών με ειδικές ανάγκες στον Ιατρο-παιδαγωγικό σταθμό στη βάση του οποίου δημιουργήθηκε το 1929 το Πειραματικό αναπαπηρολογικό Ινστιτούτο. Μέχρι το τέλος της ζωής του ο L.Vygotsky ήταν επιστημονικός σύμβουλος αυτού του Ινστιτούτου.
- 20 – 25 Ιουλίου του 1925. Πραγματοποιήθηκε η εισήγηση του L.Vygotsky σε διεθνές συνέδριο στο Λονδίνο με θέμα «Αρχές της Κοινωνικής Αγωγής των παιδιών με προβλήματα ακοής και ομιλίας στη Ρωσία».
- 1926 - 1927. Συγγραφή του βιβλίου του L.Vygotsky «Το ιστορικό νόημα της κρίσης της Ψυχολογίας».
- 1927. Ο L.Vygotsky ξεκίνησε την επεξεργασία της υπόθεσης περί πολιτισμικής ανάπτυξης του ανθρώπινου ψυχισμού.
-1926 – 1929. Ο L.Vygotsky και οι συνεργάτες του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Ινστιτούτο Πειραματικής Ψυχολογίας λόγω του αρνητικού κλίματος που είχε δημιουργηθεί.
- Γενάρης του 1929. Με πρόσκληση του Κρατικού Πανεπιστημίου της Κεντρικής Ασίας ο L.Vygotsky επισκέφτηκε την Τασκέντη. Πραγματοποίησε παραδόσεις στους φοιτητές και στους καθηγητές του Πανεπιστημίου. Επεξεργάστηκε ένα σχέδιο έρευνας των ιδιαιτεροτήτων ψυχικής ανάπτυξης εθνικών μειονοτήτων.
Τέλη του 1930. Προτάθηκε στον A.Luria η θέση προϊσταμένου του τμήματος Ψυχολογίας και στον A.N.Leontiev η θέση προϊσταμένου του τμήματος Παιδικής και Γενετικής Ψυχολογίας του Ουκρανικού Νευροψυχολογικού Ινστιτούτου στο Χάρκοβο. Το 1931 οι A.N.Leontiev, A.Zaporozhets, L.Bozhovich μετακόμισαν στον Χάρκοβο, ενώ ο L.Vygotsky δεν τους ακολούθησε. Εμφανίστηκαν οι πρώτες σοβαρές διαφωνίες στη σχολή του L.Vygotsky.
-1931. Ο L.Vygotsky όντας καθηγητής Πανεπιστημίου εγγράφηκε ως φοιτητής στο Ιατρικό Ινστιτούτο του Χαρκόβου.
- 1931. Ο L.Vygotsky ολοκλήρωσε το βιβλίο «Η ιστορία των ανώτερων ψυχικών λειτουργιών» που είχε ξεκινήσει να γράφει το 1929.
- 1931. Ο L.Vygotsky απέρριψε την πρόταση να πραγματοποιήσει σειρά παραδόσεων στις ΗΠΑ έναντι υψηλής αμοιβής, διότι όπως ανέφερε του «έμεινε λίγος χρόνος για να μπορέσει να επιλύσει όλα αυτά που σχεδίασε στη σοβιετική Ψυχολογία».
-1931 - 1932. Πραγματοποιήθηκε στην Κεντρική Ασία η έρευνα του A.Luria για την γνωστική ανάπτυξη των κατοίκων της περιοχής στη βάση του ερευνητικού προγράμματος του L.Vygotsky.
- 1932 – 1934. Ο L.Vygotsky εργαζόταν στο Κρατικό Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Λένινγκραντ και πηγαινοερχόταν στη Μόσχα, όπου ζούσε η οικογένειά του. Ο L.Vygotsky έδωσε σειρά παραδόσεων για την Παιδολογία και διατύπωσε μια νέα υπόθεση περί ψυχικής ανάπτυξης του παιδιού.
- Χειμώνας 1933 – 1934. Ο L.Vygotsky προετοίμασε την μονογραφία «Η θεωρία για τα συναισθήματα. Ιστορικο-ψυχολογική έρευνα» . Το χειρόγραφο παρέμεινε ανολοκλήρωτο.
- 1934 Ο L.Vygotsky διάβασε εισήγηση στο πανρωσικό συνέδριο Προσχολικής Αγωγής με θέμα «Το πρόβλημα της μάθησης και της νοητικής ανάπτυξης του παιδιού τη σχολική ηλικία».
- 28 Απριλίου 1934. Ο L.Vygotsky διάβασε εισήγηση στο συνέδριο του Ινστιτούτου Πειραματικής Ιατρικής με θέμα «Προβλήματα ανάπτυξης και αποσύνθεσης των ανώτερων ψυχικών λειτουργιών».
- Άνοιξη του 1934. Ο L.Vygotsky ολοκλήρωσε το βιβλίο «Νόηση και ομιλία» που εκδόθηκε το Φθινόπωρο του ίδιου έτους.
«Δεν έχω το δικαίωμα να αποδιοργανώσω το ακαδημαϊκό έτος των φοιτητών. Θα τελειώσει το ακαδημαϊκό έτος και μετά θα νοσηλευτώ»
- 11 Ιουνίου του 1934. Ο L.Vygotsky σε ηλικία 37 ετών πέθανε από φυματίωση στο σανατόριο της Μόσχας, Serebreni Bor. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Είμαι έτοιμος».
«Να είσαι έτοιμος είναι το παν. Ο Άμλετ είναι έτοιμος. Δεν αποφάσισε, αλλά είναι έτοιμος. Όχι αποφασιστικότητα, αλλά ετοιμότητα.»